Η Θεσπρωτία, (ή Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας κατά το Σχέδιο Καλλικράτης), είναι ένας από τους τέσσερις νομούς της Ηπείρου, ο βορειοδυτικότερος της γεωγραφικής και διοικητικής περιφέρειάς της. Ανήκει στους ακριτικούς νομούς της χώρας μας με πρωτεύουσα την Ηγουμενίτσα, έχοντας στα παραλιακά μεσογειακό κλίμα και στα εσωτερικά του ηπειρωτικό.
Ανατολικά συνορεύει με το νομό Ιωαννίνων, δυτικά βρέχεται από το Ιόνιο Πέλαγος, βόρεια από την Αλβανία και νότια από το νομό Πρεβέζης. Η συνολική έκταση της Θεσπρωτίας ανέρχεται στα 1.515 τετραγωνικά χιλιόμετρα, και κατά περίπου 70% η μορφολογία της είναι ορεινή.
Το ανάγλυφο διαμορφώνεται κυρίως από τους ακόλουθους κάτωθι ορεινούς όγκους και ποτάμια / παραπόταμοι :
- Όρη Τσαμαντά: βρίσκονται στα σύνορα με την Αλβανία: με μέγιστο υψόμετρο 1.896 μ. που συνεχίζουν νοτιότερα με τη Μεγάλη Ράχη.
- Όρη Φιλιατών, νοτιοδυτικότερα των προηγουμένων με υψηλότερη κορυφή 1.064 μ., ανατολικότερα των οποίων βρίσκεται το Φαρμακοβούνι (1240 μ.)
- Όρη Σουλίου που αποτελούν την ανατολικότερη από τις τρεις παράλληλες οροσειρές που βρίσκονται στο νότιο τμήμα του νομού με υψηλότερη κορυφή τη Βρυτζάχα (1.815 μ.)
- Όρη Παραμυθιάς, που είναι η νοτιοανατολική οροσειρά, νότια των προηγουμένων
- Όρος Χιονίστρα (1644 μ. που βρίσκεται βορειότερα των προηγουμένων.
- Όρη της Πάργας που εκτείνονται νοτιοδυτικότερα των προηγουμένων με μέγιστο υψόμετρο τα 927 μ. που συνεχίζουν νότια στο νομό Πρεβέζης.
- Ποταμός Καλαμάς (ή Θύαμις), πηγάζει από το νομό Ιωαννίνων, διασχίζει το νομό μας και χύνεται στο Ιόνιο Πέλαγος.
- Ο Ξάνθος που συνεχίζει βόρεια πορεία στο αλβανικό έδαφος.
- Παραπόταμος/ρέμα Λάγγαρη, πηγάζει από τα όρη Φιλιατών
- Ποταμός Αχέρων,πηγάζει από τα όρη του Σουλίου
- Παραπόταμος Ντάλα ρέμα ή Τσαγγαριώτικο ρέμα, πηγάζει από τα όρη Σουλίου
- Παραπόταμος Κωκυτός, πηγάζει από τα όρη Σουλίου
Σημαντικότερες πεδιάδες είναι η παρά τις εκβολές του Καλαμά που ενώνεται με την ευρύτερη πεδιάδα της Ηγουμενίτσας συνολικής έκτασης 60 τ.χλμ. Υφίστανται και δύο μικρότερες δυτικά από τα όρη Παραμυθιάς και στη περιοχή Μαργαριτίου.
Στο κέντρο του νομού υπάρχουν κάποιες μικρές λίμνες, όπως η λίμνη με τα νούφαρα στο Καλοδίκι, και η Χότκοβα στην Κρυσταλλοπηγή, οι οποίες τροφοδοτούνται από επιφανειακές και υπόγειες απορροές νερού από τους γύρω λόφους . Ουσιαστικά πρόκειται για δύο υγροβιότοπους με μεγάλη οικολογική αξία, στον οποίο έχουν καταγραφεί πάμπολλα είδη φυτών, και στο οποίο βρίσκουν καταφύγιο πολλά υδρόβια πουλιά, θηλαστικά, ερπετά και αμφίβια.